Karpiński Antoni (1855–1941), adwokat, prezes sądu w Gnieźnie, działacz narodowodemokratyczny. Ur. 24 X w Środzie w woj. poznańskim, syn Leopolda, sędziego w Środzie, od r. 1861 adwokata w Śremie, i Otylii z Jarochowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Śremie oraz studiów prawa w Bonn i Berlinie ożenił się w r. 1883 z Wandą Święcicką (siostrą Heliodora, późniejszego pierwszego rektora uniwersytetu w Poznaniu) i osiadł w t. r. jako adwokat w Gnieźnie. W l. 1895–7 był członkiem Dozoru miejscowej szkoły katolickiej. W licznych procesach politycznych występował jako obrońca, np. w r. 1902 w procesie uczniów gimnazjum gnieźnieńskiego, oskarżonych o przynależność do tajnej organizacji samokształceniowej. Jako członek Rady Miejskiej w latach dziewięćdziesiątych bronił w niej uprawnień ludności polskiej, ograniczanych przez krzywdzącą ją radę. Jako długoletni przewodniczący rady nadzorczej spółki wydającej codzienną gazetę „Lech”, oddziaływał na kierunek polityczny pisma, radykalnie narodowy, lecz niezależny od organizacji narodowo-demokratycznej. Z chwilą utworzenia w Poznaniu w maju 1909 r. Polskiego Tow. Demokratycznego, w którym skupili się przedstawiciele Narodowej Demokracji z zaboru pruskiego, K. wszedł do Rady Głównej towarzystwa jako reprezentant Gniezna. Organizował wiece i przemawiał, działał w stowarzyszeniach.
W ostatnich miesiącach pierwszej wojny światowej brał K. żywy udział w przygotowaniach do przejęcia administracji w ręce polskie; po oswobodzeniu Gniezna w r. 1918 (28 XII) objął nadzór nad obu sądami w Gnieźnie, po czym wkrótce – po zorganizowaniu ministerstwa byłej dzielnicy pruskiej – został mianowany pierwszym prezesem Sądu Okręgowego; na stanowisku tym pozostał do r. 1927. Ogłaszał w „Niepodległości” (T. 2–4: 1930–1) przyczynki do historii b. zaboru pruskiego, jak Sądownictwo niemieckie w b. zaborze pruskim oraz dokumenty Do polityki antypolskiej Niemiec. Po zajęciu Gniezna przez wojska hitlerowskie wysiedlony w grudniu 1939 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie zmarł 22 VI 1941 r. Pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Św. Piotra w Gnieźnie. Pozostawił syna Zygmunta (ur. 1892), członka dyrekcji Banku Polskiego (1924–51), oraz córki: Wandę, żonę literata i malarza Jerzego Hulewicza, i Izabelę, żonę ekonomisty Edwarda Rosego.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (Zygmunt Karpiński); – Gniezno, W. 1965; Karwowski S., Gniezno, P. 1892 s. 474; tenże, Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, P. 1931 III; – Materiał dostarczony przez syna Zygmunta.
Red.